Stara Sól

Stara Sól
Стара Сіль
Ilustracja
Zrujnowany kościół rzymskokatolicki w Starej Soli
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 lwowski

Populacja (2019)
• liczba ludności


1131[1]

Nr kierunkowy

+380 3238

Kod pocztowy

82066

Położenie na mapie obwodu lwowskiego
Mapa konturowa obwodu lwowskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Sól”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stara Sól”
Ziemia49°29′N 22°57′E/49,483333 22,950000
Multimedia w Wikimedia Commons
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Stara Sól
Stara Sól, cerkiew pw. Zmartwychwstania Pańskiego

Stara Sól (ukr. Стара Сіль, Stara Sil) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w rejonie starosamborskim obwodu lwowskiego. Status osiedla typu miejskiego od 1940 r.

Historia

Pierwsze wzmianki na temat Starej Soli pochodzą z roku 1502, było to miasto królewskie należące do ekonomii samborskiej Rzeczypospolitej. Starasol położona była na przełomie XVI i XVII wieku w powiecie samborskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[2], w 1565 roku należała do żupy solnej przemyskiej[3]. Przywileje królewskie i dotacje miasto otrzymało w roku 1557 oraz 1578. W roku 1614 miasto otrzymało dotację Mikołaja Daniłowicza na utrzymanie kościoła. Z 1615 r. pochodzą pierwsze wzmianki o Żydach osiedlających się w mieście[4]. W roku 1660 powstaje murowany kościół rzymskokatolicki, następnie konsekrowany w roku 1743 pw. św. Michała Archanioła. W XVIII w. w Starej Soli powstaje samodzielna gmina żydowska, a w 1765 r. mieszka tu 229 Żydów. Zapewne w tym czasie powstaje tutejsza synagoga. Miasto było ważnym ośrodkiem warzenia soli z żup królewskich. Do 1772 w ziemi przemyskiej województwa ruskiego Rzeczypospolitej.

Od rozbioru Polski w 1772 r. w składzie Królestwa Galicji i Lodomerii. W roku 1853 zamknięto żupy solne ze względu na wyeksploatowanie surowicy. W 1880 r. Stara Sól liczy 1347 mieszkańców, z czego 732 rzymskich katolików, 416 żydów, oraz 198 grekokatolików. W tym roku prowadzono tu badania geologiczne w poszukiwaniu pokładów soli, jednak nie dały one oczekiwanych rezultatów. Od roku 1905 w pobliżu miejscowości prowadzi linia kolejowa łączącą Użhorod z Samborem.

W 1921 r. Stara Sól liczy 1170 mieszkańców, z czego 211 to Żydzi. W okresie międzywojennym Stara Sól leży w powiecie starosamborskim województwa lwowskiego w niepodległej Polsce. W tym czasie burmistrzem jest Franciszek Korostyński. 1 kwietnia 1932 r. w związku z likwidacją powiatu starosamborskiego miasto włączone zostało do powiatu samborskiego[5].

Po przegranej przez Polskę wojny obronnej w '39 Stara Sól znalazła się w części zajętej przez ZSRR. 4 grudnia 1939 r. została wcielona w rozszerzone inicjatywą radziecką granice Ukraińskiej SRR (obwód drohobycki). Po ataku Niemiec na ZSRR miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Od 1 sierpnia 1941 r. na terenie powiatu Sambor Dystryktu Galicja w składzie Generalnego Gubernatorstwa. W marcu 1942 r. Niemcy tworzą getto dla żydowskich mieszkańców Starej Soli, które likwidują w sierpniu tego samego roku, wywożąc starosolskich Żydów do getta w Samborze a stamtąd do obozu zagłady w Bełżcu.

W latach 1939 - 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali w mieście lub na drogach do niego prowadzących 23 Polaków[6].

W sierpniu 1944 miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie[7]. Po II wojnie światowej formalnie odłączone od Polski i włączone do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej – początkowo w obwodzie drohobyckim, później ponownie we lwowskim. Po uzyskaniu w 1991 niepodległości przez Ukrainę w jej składzie. Silskiej radzie w Starej Soli podlegają Stara Ropa i Twary.

Rejon starosamborski, w którym leży Stara Sól, należy do transgranicznego mikroregionu Dolina Wiaru.

Ważniejsze obiekty

  • Kościół rzymskokatolicki św. Michała Archanioła z 1660.

Kościół przetrwał obie wojny światowe, został zamknięty dopiero po wysiedleniu Polaków z przedwojennych województw wschodnich II RP. Od tego czasu kościół służył jako magazyn. W latach '70 został spalony wraz z niemal całym cennym zabytkowym wyposażeniem, ocalały jedynie trzy boczne ołtarze i cudowny ołtarz Matki Bożej. Podczas akcji przeciwpożarowej ze względu na używanie zasolonej wody zniszczono dodatkowo ceglane mury kościoła. Od tego czasu kościół pozostawał w zupełnej ruinie. W okresie USRR kościół stanowił trzecią w mieście cerkiew greckokatolicką, został przez Polaków odzyskany w 1995 i od tego czasu są czynione przez tę społeczność starania o podjęcie działań celem jego zabezpieczenia i remontu[8].

Demografia

  • 1880 r. – 1347 z czego: 732 rzymskich katolików, 416 żydów, oraz 198 grekokatolików;
  • 1921 r. – 1170 z czego: 211 żydów;
  • 1966 r. – 2800;
  • 2001 r. – 1221.

Związani ze Starą Solą

Urodzeni
Honorowi obywatele

Przypisy

  1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.51
  2. ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 3.
  3. ↑ Aleksander Jabłonowski, Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. W: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. VII. Cz. II-a. Warszawa, 1903, s. 460.
  4. ↑ Zobacz stronę Żydowskiego Instytutu Historycznego poświęconą Starej Soli https://web.archive.org/web/20171206135855/http://www.jewishinstitute.org.pl/pl/gminy/miasto/835.html.
  5. ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36.
  6. ↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 896, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
  7. ↑ ВОВ-60 – Сводки. victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)]..
  8. ↑ Kościół rzymskokatolicki w Starej Soli.
  9. ↑ Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 26.
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi c. k. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1904. Tarnopol: drukarnia Leona Wierzbickiego, 1904, s. 31.
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1900, s. 68.
  12. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1909, s. 2.

Bibliografia

  • Mapa WIG Stary Sambor Pas 51 Słup 36, Warszawa 1929.
  • Księga adresowa Polski (wraz z W.M. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej, Warszawa 1928, s. 806.

Linki zewnętrzne

  • Starasól, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 222 .
  • Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
  • p
  • d
  • e
Powiat samborski (1920–1939) (► GG)
  • Siedziba powiatu – Sambor
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39)
  • Barańczyce
  • Biskowice
  • Błażów
  • Bylice (do 1937)
  • Dorożów
  • Dublany
  • Felsztyn
  • Horodyszcze
  • Kalinów
  • Rajtarowice (od 1937)
  • Sambor
  • Sąsiadowice
  • Stara Sól
  • Stary Sambor
  • p
  • d
  • e
Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie
  • Bnin (1395–1934)
  • Boćki (1509–1934)
  • Brzostek (1367–1934, od 2009)
  • Budzyń (1458–1934, od 2021)
  • Ciężkowice (1348–1934, od 2000)
  • Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023)
  • Dobrzyca (1440–1934, od 2014)
  • Gąsawa (1388–1934, od 2024)
  • Gębice (1425–1934)
  • Jagielnica (1518–1934)
  • Jaraczewo (1519–1934, od 2016)
  • Jazłowiec (1519–1934)
  • Kopanica (1450–1934)
  • Lanckorona (1366–1934)
  • Łohiszyn (1570–1934, od 1959OTP)
  • Mielnik (1440–1934)
  • Mieścisko (1474–1934, od 2024)
  • Narew (1529–1934)
  • Niżankowice (1431–1934, od 1940OTP)
  • Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934)
  • Nowy Dwór (1578–1934)
  • Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994)
  • Obrzycko (1458–1934, od 1990)
  • Odelsk (1546–1934)
  • Piaski (1775–1934)
  • Powidz (1243–1934)
  • Rogowo (1380–1580, 1672–1934)
  • Rostarzewo (1752–1934)
  • Rychtal (1294–1934, od 2024)
  • Ryczywół (1426–1934)
  • Rynarzewo (1299–1934)
  • Stara Sól (1557–1934, od 1940OTP)
  • Szereszów (1569–1934, od 1940OTP)
  • Święciechowa (1277–1934)
  • Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958)
  • Uście Solne (1616–1934)
  • Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
  • Wojnicz (1369–1934, od 2007)
  • Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie
z prawami miejskimi
Gminy wiejskie
z prawami miasteczka

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.

  • p
  • d
  • e
Osiedla typu miejskiego obwodu lwowskiego

  • p
  • d
  • e
Miasta
Osiedla
  • Niżankowice
  • Stara Sól
Wsie
Zniesione wsie