Tweede Kamerverkiezingen 1852

Tweede Kamerverkiezingen 1852
Datum 8 juni 1852
Land Vlag van Nederland Nederland
Te verdelen zetels 34
(34 leden waren niet-aftredend)
Opvolging verkiezingen
← 1850     1853 →
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Nederland

De Tweede Kamerverkiezingen 1852 waren periodieke Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 8 juni 1852.

Nederland was verdeeld in 38 kiesdistricten, waarin 68 leden van de Tweede Kamer gekozen werden.[1] Een kiezer bracht evenveel stemmen uit als er afgevaardigden in zijn kiesdistrict gekozen werden. Om gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel behalen.[2] De leden werden gekozen voor een termijn van vier jaar; om de twee jaar werd de helft van de Tweede Kamer vernieuwd.[3]

De verkiezingen werden gehouden vanwege het periodiek aftreden van 34 leden van de Tweede Kamer van wie de zittingstermijn afliep op 19 september 1852. In vijf kiesdistricten[4] was een tweede verkiezingsronde benodigd vanwege het niet-behalen van de absolute meerderheid door de hoogst geëindigde (niet-direct-gekozen) kandidaat. Deze tweede ronde vond plaats op 22 juni 1852.

Uitslag

De uitslag van de verkiezingen was als volgt:

Groepering[5] Zetels
1850[6] Af[7] Bij[8] 1852 +/-
thorbeckianen  22/23 12 15 26 +3  
liberalen  18/17  5  5 17 0
conservatieven  8/9  3  3  9 0
conservatief-liberalen  7/8  5  4  7 -1 
conservatief-katholieken  5/4  3  2  3 -1 
gematigde liberalen  4/3  3  3  3 0
antirevolutionairen  3  2  2  3 0
conservatief-protestanten  1  1  0  0 -1 
totaal 68 34 34 68 0

Gekozen leden

Zie Lijst van Tweede Kamerleden 1852-1853 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bij deze verkiezingen werden 29 leden herkozen werden. De stemmingen voor de overige vijf vacatures hadden de volgende resultaten:

  • in het kiesdistrict Alkmaar werd in eerste instantie het aftredende lid Hendrik Smit (liberalen) herkozen; hij besloot zijn benoeming niet aan te nemen vanwege zijn benoeming als burgemeester van Zaandam. Bij een naverkiezing werd Jan Rochussen (conservatieven) gekozen;
  • in het kiesdistrict Leeuwarden versloeg Simon Verweij (51,7%, liberalen) het aftredende lid Jan Bieruma Oosting (48,3%, conservatieven);
  • in het kiesdistrict Maastricht versloeg Edmond van Wintershoven (53,4%, thorbeckianen) het aftredende lid Eduardus Borret (28,7%, conservatief-katholieken);
  • in het kiesdistrict Rotterdam versloeg Willem Gevers Deynoot (74,4%, thorbeckianen) het aftredende lid Mari Hoffmann (20,6%, conservatief-protestanten);
  • in het kiesdistrict Tilburg versloeg Carolus Beens (61,4%, thorbeckianen) het aftredende lid Paulus Gouverneur (38,6%, conservatief-liberalen).

De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 20 september 1852. De zittingstermijn van Tweede Kamerleden bedroeg vier jaar.[9][10]

Bronvermelding

Bronnen

  • Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl
  • Ron de Jong (1999). Van standspolitiek naar partijloyaliteit. Verkiezingen voor de Tweede Kamer 1848-1887. Verloren, Hilversum. ISBN 90-6550-069-3.
  • Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.

Noten

  1. Elf enkelvoudige kiesdistricten kozen één lid, in 26 meervoudige kiesdistricten werden twee leden afgevaardigd, en in het kiesdistrict Amsterdam vijf.
  2. De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
  3. Zie hier voor een nadere toelichting.
  4. Amsterdam, Gouda, Leeuwarden, Tilburg en Zwolle
  5. In 1852 bestonden nog geen politieke partijen. Gekozen leden sloten zich gewoonlijk eerst na hun verkiezing aan bij een kamerfactie.
  6. Een wijziging van het aantal zetels van een groepering is ontstaan door tussentijdse verkiezingen gedurende de zittingsperiode.
  7. Aftredend in 1852 vanwege het bereiken van het einde van de zittingstermijn.
  8. Gekozen c.q. herkozen bij de verkiezingen in 1852.
  9. Om de twee jaar was de helft van de Kamerleden aftredend.
  10. Door de tussentijdse ontbinding van de Tweede Kamer in 1853 traden alle leden af op 26 april 1853.
Vlag van Nederland
· · Sjabloon bewerken
Tweede Kamerverkiezingen
Algemeen:1848 · 1850 · 1853 · 1866 · 1868 · 1884 · 1886 · 1887 · 1888 · 1891 · 1894 · 1897 · 1901 · 1905 · 1909 · 1913 · 1917 · 1918 · 1922 · 1925 · 1929 · 1933 · 1937 · 1946 · 1948 · 1952 · 1956 · 1959 · 1963 · 1967 · 1971 · 1972 · 1977 · 1981 · 1982 · 1986 · 1989 · 1994 · 1998 · 2002 · 2003 · 2006 · 2010 · 2012 · 2017 · 2021 · 2023
Periodiek:1852 · 1854 · 1856 · 1858 · 1860 · 1862 · 1864 · 1866 · 1869 · 1871 · 1873 · 1875 · 1877 · 1879 · 1881 · 1883
Periodieke verkiezingen werden in de periode 1850-1888 gehouden in een kiesdistrict waar de zittingstermijn van een lid (vier jaar) afliep. Gemiddeld was bij periodieke verkiezingen de helft van de Tweede Kamerleden aftredend. Bij algemene verkiezingen in deze periode, na ontbinding van de Tweede Kamer, werden alle Kamerleden opnieuw gekozen, evenals bij alle verkiezingen vanaf 1888.