Rumenka

Rumenka
Ulica u Rumenci
Grb
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Grad	Novi Sad
Gradska opština	Novi Sad
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	5729
Gustina stanovništva	187 st./km²
Geografija
Nadmorska visina	88 m
Površina	30,7 km²
Ostali podaci
Poštanski kod	21201
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

|gšir=45.289166 |gduž=19.739666 }}

Rumenka je naselje u opštini Novi Sad u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 5729 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4361 stanovnika).

U selu postoje srpska pravoslavna crkva iz 17. veka, reformatorska crkva (1836) i katolička crkva (1780).

Istorija

Порекло назива места

Postoji više legendi o nastanku imena Rumenka, odnosno u prvobitnom obliku - Piroš.

Jedna legenda govori o tome da su polja oko Rumenke bila puna bulki i da se cela okolina tadašnjeg naselja crvenila od boje tog cveta.

Druga legenda kaže da je oko Rumenke bilo mnogo trske, pošto je bilo močvarno zemljište, i da se nebo crvenilo od plamena kada su meštani spaljivali trsku želeći da prošire obradive površine.

Po mađarskim istoričarima, mesto je dobilo naziv po ćerki Svetog Ladislava I (Szent Laszló) koja se zvala Piroška. Ona se u XII veku udala za vizantijskog cara Jovana II Komnina i prešla u pravoslavlje dobivši ime Irina. U vizantijskoj istorijografiji poznata je kao Irina Ugarska (1088-1134) i bila je majka čuvenog vizantijskog cara Manojla I Komnina. Po mađarskim podacima iz XII veka, Piroska je često putovala u Carigrad i za vreme putovanja se odmarala na kraljevskom imanju koje se nalazilo na teritoriji današnje Rumenke i zvalo se Piroška-major. Kasnije su ovu teritoriju počeli da nazivaju Piroš.^[1]

Prvi pomen naziva mesta

Bela IV (1235-1270), ugarski kralj je svojim dekretom koji je izdao 24. jula 1237. godine, Rumenku, koja je do tada bila u posedu okruga grada Bača, darovao katoličkom cistercitskom monaškom redu iz Petrovaradina, kao posed za njihovu opatiju zajedno sa mnogim bačkim i sremskim selima. Petrovaradinska opatija, koja se u latinskim pisanim izvorima spominje pod imenom Belefons (Belin izvor), u mađarskoj istorijografiji se po Beli IV, naziva Belakut, što znači Belin studenac. Na osnovu dekreta, odnosno darovnice, zna se da je Bela IV deo zemlje koju dodeljuje opatiji Belefons oduzeo od Terefi Petera (Petrovaradin je po njemu dobio ime). U srednjovekovnim poveljama Rumenka se pominje i 1267. godine pod imenom Terra Pyrusde; potom 1279. u povelji Ladislava IV i 1432. zajedno sa Futogom kao imovina Nikole Gorjanskog mlađeg.^[1]

Selo u vreme turske vladavine

Selo Rumenka će kao deo vlastelinstva petrovaradinske opatije cistercita pripadati bačkom, odnosno sremskom spahiluku sve do 1526. godine, kada su Osmanlije zauzele ove krajeve. Osmanski defteri iz 1553. godine navode da su u Rumenki te godine živela 3 poreska obveznika. U osmanskom defteru za 1570. godinu, navodi se da je Rumenka pripadala feudalnom posedu osmanskog vlastelina Hasana bin Abdulaha sa godišnjim prihodom od 6000 akči i u njoj je živelo 12 srpskih porodica. 1590. godine Rumenka je imala 20 domova i u turskim defterima se pominje pod imenom Piroš.^[1]

Selo nakon oslobođenja od Turaka

Velikom seobom Srba počelo je naseljavanje Rumenke, tačnije naseljavanje Rumenke dogodilo se 1696. godine u vreme vladavine cara Leopolda. Može se konstatovati da je Rumenka počela da se naseljava te godine i to pre svega srpskim življem sa teritorija u istoriji poznatih kao "Stara Srbija". Nema podataka šta se dogodilo sa prethodnim stanovnicima Rumenke, ali postoji mogućnost da su se neki od njih nakon završenih ratnih dejstava vratili u svoje mesto. Ponovo naseljavajući Rumenku, srpsko stanovništvo naselilo se na području takozvane "Racke bare" koja je taj naziv dobila mnogo kasnije. Naselje koje je postojalo pre turskih osvajanja nalazilo se na istom mestu i novopridošli stanovnici su se naselili na već postojeću lokaciju. Oni su obnovili razrušene kuće i nastavili u njima da žive istovremeno gradeći nove, pošto se broj stanovnika mesta uvećao. „Racka bara“ je bila udaljena oko 2 km od današnje Rumenke, otprilike na velikoj krivini na putu prema Kisaču. U toku ovih turbulentnih dešavanja, tačnije 1722. godine, usledilo je preseljenje mesta na današnju lokaciju. Ovaj podatak iznet je u Urbaru za Rumenku iz 1772. godine u kome se kaže: "Selo Piroš - ranije pustara, 1722. je naseljen pravoslavnim stanovništvom“.^[1]

Rumenka u okviru Futoškog vlastelinstva

Iz prvih dostupnih podataka saznaje se da su u sastavu Futoškog vlastelinstva bili pored Futoga, koji je imao 80 domova, Đemišfalva sa 20 i Kuva sa 10 domova, te pustare: Vizić, Dragovo, Gložan, Irišac, Kenđel, Petrovac i Samotin. Iako se Rumenka u ovom prvom popisu Futoškog vlastelinstva ne spominje kao mesto u okviru njega, sa sigurnošću moženo reći da Rumenka tada sigurno postoji i da je bila naseljena. Podatak na kom se zasniva ovaj zaključak je informacija da je Hram svetih apostola Petra i Pavla u Rumenki postojao 1702. godine.^[2]

Pravoslavna parohija i Srpska osnovna škola

Rumenka je 1746. godine imenovana za samostalnu parohiju Srpske pravoslavne crkve, a već 1756. osnovana je Srpska osnovna škola.

Naseljavanje Mađara u Rumenku

Preci današnjih Mađara koji žive u Rumenki potiču iz ovih pet mesta koja su se nalazila pored reke Tise u županiji Heveš.

Prema mađarskim izvorima, njih je katolički episkop iz Egera, Karolj Esterhazi (Eszterházy Károly) oko 1774. godine, zato što su kalvinisti, proterao iz ovih mesta. Kalvinisti iz ovih pet mesta naselili su se u okrugu Hajdu (Hajdú-Bihar megyében) i osnovali mesto pod nazivom Tetetlen (Tetétlen). Oni su u ovom mestu veoma teško živeli jer je bilo malo obradivih površina, a broj stanovnika je bio velik te se usled toga javila glad i razne epidemije. U tom mestu oni su živeli 12 godina pre svog preseljenja u Rumenku.^[1]

Demografija

U naselju Rumenka živi 6495 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,5 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 2010 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,23. (Prema popisu iz 2011. godine).

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1951 [3] 1953. 2028 1961. 2546 1971. 2906 1981. 3629 1991. 4361 4299 2002. 5814 5729

Novi Sad

Petrovaradin

Budisava

Kać

Čenej

Kisač

Rumenka

Veternik

Futog

Begeč

Stepanovićevo

Sremska
Kamenica

Bukovac

Ledinci

Stari
Ledinci

Kovilj

Grad Novi Sad
●●●●● ●

Opština
Novi Sad

Opština
Petrovaradin

Reference

Vanjske veze

Portal Srbija

Rumenka na Wikimedijinoj ostavi

• Atar Rumenke
• Nezvanična prezentacija mesta Rumenka Arhivirano 2019-03-25 na Wayback Machine-u
• Osnovna škola „Sveti Sava“ Rumenka Arhivirano 2019-03-25 na Wayback Machine-u
• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)