1538

Ovo je članak o godini 1538.

Godina 1538 (MDXXXVIII) bila je redovna godina koja počinje u utorak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji

• 6. 1. - Sabor Hrvatske i Slavonije u Križevcima, ustoličeni novi banovi Tomo Nadaždi i Petar Keglević, doneseni zaključci o obrani zemlje i pomoći kralju za rat.
• 19. 1. - Božidar Vuković u Veneciji odštampao Praznični minej.
• 31. 1. - Ivan Kacijaner bježi iz zatvora u Beču, odlazi u Susjedgrad gdje radi protiv kralja Ferdinanda^[1].

• 8. 2. - Formirana kratkotrajna Sveta liga protiv Turaka (papa, Habsburzi, Mleci i dr.).
• 24. 2. - Mir u Velikom Varadinu između Ferdinanda i Zapolje - tajni deo ugovora priznaje Zapolji ono što drži a naslednik će mu biti Ferdinand^[2] - okončan Građanski rat u Hrvatskoj i Ugarskoj (1527-1538).

• 4. 4. - Umrla ruska regentkinja Jelena Glinska, majka Ivana IV (moguće da je otrovana) - vlast preuzimaju porodice Šujski i Bjelski.
• 20. 4. - Mletačko-osmanski rat 1537. - 1540.: Gazi Husrev-beg uzeo Mlečanima Nadin i Vranu^[3].
• 24. 4. - Turci osvajaju Dubicu.
  • Zatim: posade Novske i Jasenovca zapalile svoje gradove; Nadaždi i Marko Tomasović porazili Turke u Jasenovcu^[4].
• 26. 4. - Bitka kod Las Salinasa u Peruu je odlučujuća pobeda braće Pizarro nad Diegom de Almagrom koji je zarobljen i pogubljen u julu.

• svibanj, druga polovica - Sabor u Zagrebu povodom pada Dubice, neki traže da se Turcima plaća danak.

• 10. 6. - U Nirnbergu osnovana Katolička liga (neefektivna, formalno raspuštena 1549).
• 18. 6. - Italijanski rat (1536-38): uz posredovanje pape Pavla III. postignuto primirje u Nici između François I od Francuske i cara Karla V (car nastavlja rat sa Turcima).

• 6. 8. - Gonzalo Jiménez de Quesada osnovao Bogotu (prvi pokušaj).

• septembar - Moldavski ("karabogdanski") pohod Sulejmana Veličanstvenog: osvojena Moldavija, za vojvodu umesto Petrua Rareša postavljen Ștefan Lăcustă, zauzet deo Besarabije do Benderija.
• 28. 9. - Pomorska bitka kod Preveze: Hajrudin Barbarosa pobedio Andrea Doriju.
• 29. 9. - 6. 10. - Vulkanska aktivnost u Flegrejskim poljima kod Napulja stvara Monte Nuovo - zatrpan je veći deo jezera Lucrino, selo Tripergole i antički ostaci, uključujući Ciceronovu vilu.

• 27. 10. - Sveta liga (Vincenzo Cappello i Ferrante I Gonzaga^[5]) zauzeli Herceg Novi od Turaka (drže ga Španjolci, samo do 1539.^[6]).

• 4. 11. - "Exeterska zavera", navodni pokušaj zbacivanja Henryja VIII.
• 30. 11. - Osnovan Sucre (Ciudad de la Plata de la Nueva Toledo).

• 17. 12. - Papa definitivno ekskomunicirao Henryja VIII i stavio Englesku pod interdikt.
• 28. 12. - Umro mletački dužd Andrea Gritti, od 19. 1. ga nasleđuje Pietro Lando (do 1545).

Tokom/tijekom godine

• Turci razorili franjevački samostan u Zvorniku^[7].
• Turci zauzeli Neorić.
• Prva u jednodecenijskom nizu gladi u centralnoj i jugoistočnoj Kini dinastije Ming.
• Ticijanova Urbinska Venera.
• Konjanička statua Marka Aurelija preneta na Piazza del Campidoglio tokom Mikelanđelovih radova na ovom rimskom trgu.
• Nekoliko stotina kuća iz Srba i obrovačkih Čiča, sa 40.000 komada stoke prešlo sa turske na austrijsku teritoriju, 1540. smešteni na ogulinska dobra Stjepana Frankopana^[8].

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1538.

• 25. 3. - Christopher Clavius, jezuita i astronom († 1612)
• 9. 6. - Antun Vramec, hrv. književnik († 1587)
• 2. 10. - Sveti Karlo Boromejski, milanski nadbiskup i kardinal († 1584)
• 8. 12. - Miklós Istvánffy, istoričar, pesnik, političar († 1615)
• Sebastijan Krelj, slovenački protestantski reformator († 1567)
• Natal Bonifacij, bakrorezac, kartograf († 1592)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1538.

• 2. 1. - Federik Grisogono, liječnik i kozmograf (* 1472)
• 4. 4. - Jelena Glinska, regentkinja Rusije (otrovana?) (* ca. 1510)
• 8. 7. - Diego de Almagro, konkistador (pogubljen) (* ca. 1475)
• 28. 12. - Andrea Gritti, mletački dužd (* 1455)

Reference

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)