Zapalenie zatok przynosowych

Ten artykuł od 2011-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zapalenie zatok przynosowych

Sinusitis

Zapalenie zatok szczękowych w obrazie MRI

Zapalenie zatok przynosowych (łac. sinusitis paranasales) – stan zapalny zatok przynosowych.

Klasyfikacja

Podział ze względu na umiejscowienie

W zależności od zajęcia danych zatok, rozróżnia się:

• zapalenie zatok czołowych,
• zapalenia zatok szczękowych,
• zapalenie zatok sitowych,
• zapalenie zatoki klinowej.

Podział ze względu na przebieg kliniczny

• Ostre zapalenie zatok - jako wynik infekcji wirusowej i bakteryjnej, w przebiegu której dochodzi do zajęcia zatok, objawy utrzymują się poniżej 3 tygodni, a po wyleczeniu błona śluzowa zatok wraca do stanu prawidłowego.
• Nawracające zapalenie zatok - nawracające (co najmniej 4 epizody w trakcie roku, przeplatane przynajmniej 8 tygodniowymi okresami prawidłowego stanu błony śluzowej). Nawet przy tak nawracającym charakterze, nie dochodzi do przewlekłych zmian błony śluzowej.
• Przewlekłe zapalenia zatok przynosowych - to stan, kiedy objawy zapalenia zatok utrzymują się powyżej 6 tygodni, lub w ciągu roku wystąpiły więcej niż 4 epizody ostrego zapalenia zatok (i trwały powyżej 10 dni) oraz towarzyszą im zmiany błony śluzowej, najczęściej widoczne w badaniu tomografii komputerowej.

Objawy chorobowe

Przebiega jako infekcja błony śluzowej światła którejś z zatok (najczęściej szczękowej) i zwykle towarzyszą jej objawy zapalenia błony śluzowej nosa (co bywa określane łac. rhinosinusitis), towarzyszy temu gorączka (w przypadkach ostrych) oraz ból o zmiennej lokalizacji:

• czoła (zwłaszcza przy ucisku) w przypadku zapalenia zatok czołowych
• szczęki, górnych zębów lub policzka w przypadku zapalenia zatoki szczękowej
• okolicy nasady nosa w przypadku zapalenia zatok sitowych (dodatkowo zwykle towarzyszy temu obrzęk powiek)
• szczytu głowy lub ucha w przypadku zapalenia zatoki klinowej.

Czynniki usposabiające

Wystąpieniu zapalenia zatok sprzyjają wszystkie stany doprowadzające do zaburzeń transportu śluzowo-rzęskowego (czyli mechanizmu oczyszczania nosa), stany zapalne w obrębie nosa (obrzęk i zatkanie ujścia zatok), zaburzenia odporności i niektóre choroby:

• nosicielstwo paciorkowców grupy A
• alergiczny nieżyt nosa lub astma oskrzelowa
• zanieczyszczenie pyłami i dymami środowiska (np. palenie papierosów)
• próchnica zębów lub stan po leczeniu stomatologicznym (zatoki szczękowe)
• zaburzenia anatomiczne, jak skrzywienie przegrody nosa
• pływanie, a zwłaszcza nurkowanie
• mukowiscydoza
• zespół Kartagenera
• zespół nieruchomych rzęsek.

Czynniki etiologiczne

• wirusowe - zwłaszcza rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy
• bakteryjne
  • zapalenia ostre:
    • Streptococcus pneumoniae
    • Haemophilus influenzae
    • Moraxella catarrhalis
  • zapalenia przewlekłe
    • te same bakterie, jak w przypadku zapaleń ostrych, ale szczególnie często bakterie beztlenowe
• grzybicze

Rozpoznanie

• wywiad
• badania dodatkowe - rynoskopia przednia, czyli oglądanie błony śluzowej nosa ujawnia obecność wydzieliny ropnej i rozlany obrzęk błony śluzowej nosa
• badania dodatkowe
  • badanie radiologiczne
  • badanie tomograficzne zatok
  • aspiracja płynu z zatoki drogą punkcji zatok
  • diagnostyka alergologiczna w przypadku podejrzenia takiego tła choroby.

Według Amerykańskiej Akademii Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi do rozpoznania zapalenia zatok wymagane jest istnienie 2 objawów "dużych" i 2 objawów "małych"

Objawy duże

• ból lub ucisk w okolicy twarzy
• uczucie "nabrzmienia" twarzy
• niedrożność nosa
• ropna wydzielina w nosie lub jej ściekanie po tylnej ścianie gardła
• zaburzenia węchu
• gorączka (zapalenie ostre)

Objawy małe

• ból głowy
• przykry zapach z ust
• bóle zębów
• kaszel
• ból lub uczucie zatkania ucha
• uczucie zmęczenia (zapalenie przewlekłe)
• stany podgorączkowe (zapalenie przewlekłe)

Leczenie

• leki z grupy antybiotyków – z uwagi na utrudnioną penetrację do zatok powinny być stosowane 10–14 dni
• płukanie (zabieg Proetza) lub drenaż zatok (punkcja zatoki)
• zmniejszenie obrzęku nosa
  • leki miejscowe w postaci kropli przez kilka dni
  • leki przeciwhistaminowe w postaci tabletek (cetyryzyna, loratadyna)
  • leki mukolityczne i leki mukokinetyczne takie jak ambroksol, który jest szczególnie polecany, gdyż zwiększa penetrację antybiotyku do błony śluzowej
• objawowe leczenie przeciwbólowe (leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych)
• kortykosteroidy donosowe w przypadku infekcji o podłożu alergicznym
• leczenie chirurgiczne
  • obecnie zalecane są zabiegi chirurgii endoskopowej, tzw. czynnościowej endoskopowej chirurgii zatok (ang. FESS- functional endoscopic sinus surgery)
• leczenie immunostymulujące
  • różne preparaty zawierające antygeny bakteryjne
    • Luivac
    • Ribomunyl
    • Broncho-Vaxom
    • Polyvaccyna
  • inne leki
    • lewamizol
    • pranobeks inozyny
    • biostymina

Powikłania zapalenia zatok przynosowych

• Powikłania oczodołowe zapalenia zatok przynosowych
• Powikłania wewnątrzczaszkowe zapalenia zatok przynosowych

Klasyfikacja ICD10