Pinakiel

Gotycki pinakiel

Pinakiel (inaczej fiala, sterczyna) – pionowy element dekoracyjny w postaci smukłej kamiennej wieżyczki, zakończonej od góry iglicą, której krawędzie udekorowane są żabkami i która zwieńczona jest kwiatonem. W postaci bardziej ozdobnej miał kształt ażurowej kapliczki z maswerkami. Jest charakterystyczny dla architektury gotyckiej i neogotyckiej[1][2][3].

Pinakiel obok swojej dekoracyjnej roli pełnił też funkcję dociążającą przyporę[4]. Dodatkowe obciążenie pinaklem kierowało wektor ukośnej siły rozporu sklepienia (przenoszonej przez łęk oporowy na przyporę) bardziej w dół. Chroniło to ścianę budynku przed skrzywieniem przez siłę rozporu sklepienia i dzięki temu pozwalało na zachowanie stateczności konstrukcji.

Pinakiel może stanowić zwieńczenie skarpy, naroża wieży, wimpergi, szczytu itp. Wykorzystywany jest również – jako element zdobniczy – w rzemiośle artystycznym (rzeźbiarstwie, snycerstwie i złotnictwie)[1][2]. Wykonywany jest wówczas – poza kamieniem – ze sztukaterii, drewna, metali. Jest częstym elementem zwieńczeń gotyckich nagrobków baldachimowych, gotyckich ołtarzy skrzyniowych i in.


  • Pinakle na katedrze św. Barbary w Kutnej Horze
    Pinakle na katedrze św. Barbary w Kutnej Horze
  • Pinakle na katedrze w Nantes
    Pinakle na katedrze w Nantes
  • Pinakle na katedrze w Mediolanie
    Pinakle na katedrze w Mediolanie


Przypisy

  1. ↑ a b Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 147. ISBN 978-83-213-4727-1.
  2. ↑ a b Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 315. ISBN 83-01-12365-6.
  3. ↑ Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1975, s. 287.
  4. ↑ Wilfried Koch: Style w architekturze. Warszawa: GeoCenter, 1996, s. 155. ISBN 83-7129-288-0.

Bibliografia

  • Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 119. ISBN 83-85001-89-1.


Zobacz hasło pinakiel w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Pinakiel
Kontrola autorytatywna (element architektoniczny):
  • GND: 4809484-5
  • PWN: 3957315
  • Britannica: technology/pinnacle
  • Universalis: pinacle-architecture
  • Catalana: 0131885
  • DSDE: fiale