Achtkarspelen
Gemeente in Nederland | |||
---|---|---|---|
(Details) (Details) | |||
Situering | |||
Provincie | Friesland Friesland | ||
Coördinaten | 53° 25′ NB, 6° 15′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 103,98 km² | ||
- land | 102,23 km² | ||
- water | 1,75 km² | ||
Inwoners (1 januari 2024) | 28.226? (276 inw./km²) | ||
Bestuurscentrum | Buitenpost | ||
Belangrijke verkeersaders | N355 N358 N369 | ||
Station(s) | Buitenpost | ||
Politiek | |||
Burgemeester (lijst) | Oebele Brouwer | ||
Zetels Gemeenteraad CDA FNP ChristenUnie GBA PvdA PVV FVD GL | 21 6 4 3 3 2 1 1 1 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen (2019) | € 21.100 per inwoner | ||
Gem. WOZ-waarde (2019) | € 181.000 | ||
WW-uitkeringen (2014) | 58 per 1000 inw. | ||
Overig | |||
Postcode(s) | 9230-9233, 9280-9289, 9870-9873 | ||
Netnummer(s) | 0511, 0512 | ||
CBS-code | 0059 | ||
CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
Website | www.achtkarspelen.nl | ||
Bevolkingspiramide (2023) | |||
|
Achtkarspelen (Nederlandse uitspraakⓘ, Friese uitspraak: [axt’kaspələn]?) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 28.226 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 103,98 km², waarvan 102,23 km² land en 1,75 km² water (1 januari 2024, bron: CBS).[1]
Geschiedenis
De naam Achtkarspelen verwijst naar de acht oorspronkelijke karspelen van het decanaat Oldehove die over de Lauwers lagen, te weten: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel. De grietenij Achtkarspelen nam lang een aparte plaats in Friesland in. In de middeleeuwen behoorde Achtkarspelen tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht.
De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de gemeentewet in Nederland van Thorbecke.
Monumenten
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
Kernen
De gemeente Achtkarspelen telt twaalf officiële kernen, waarvan Surhuisterveen en Buitenpost de grootste zijn.
Dorpen
Aantal inwoners per kerngebied* op 1 januari 2023:[2]
Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
---|---|---|
Surhuisterveen | Surhústerfean | 6.100 |
Buitenpost | Bûtenpost | 5.905 |
Harkema | De Harkema | 4.320 |
Kootstertille | Koatstertille | 2.480 |
Twijzelerheide | Twizelerheide | 1.795 |
Drogeham | Droegeham | 1.680 |
Surhuizum | Surhuzum | 1.265 |
Augustinusga | Stynsgea | 1.205 |
Boelenslaan | Boelensloane | 1.200 |
Twijzel | Twizel | 1.095 |
Gerkesklooster** | Gerkeskleaster | 785 |
Stroobos** | Strobos | 315 |
* Kerngebied: de woonkern en het bijbehorende omliggende gebied buiten de bebouwde kom. Gegevens per bebouwde kom zijn niet beschikbaar.
** Gerkesklooster en Stroobos vormen samen een tweelingdorp, onder de naam Gerkesklooster-Stroobos tezamen 1115 inwoners in 2019
Buurtschappen
Naast deze dorpen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen, die sinds 2021 uitsluitend eentalig Friese plaatsnaamborden hebben:
|
|
|
Politiek
College van burgemeester en wethouders
Functie | Naam | Partij | info |
---|---|---|---|
Burgemeester | Oebele Brouwer | partijloos | per 7 februari 2019 |
Wethouders | Jouke Spoelstra | CDA | tot 4 april 2024 |
Tjibbe Brinkman | FNP | ||
Sierd Vegelin | GBA | tot maart 2024 | |
Lea van der Tuin-Kuipers | CDA | ||
Gemeentesecretaris | Marcel Pieter de Jong |
Burgemeesters
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Achtkarspelen bestaat sinds 1978 uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1935:[3]
1935-1970
Partij | 1935 | 1939 | 1946 | 1949 | 1953 | 1958 | 1962 | 1966 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ARP | 7 | 7 | 8 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | |
PvdA[a] | 5 | 4 | 5 | 6 | 5 | 6 | |||
CHU | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | |
BP | 1 | ||||||||
Lijst Holwerda (GPV) | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||
VVD | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||
CPN | 1 | 1 | 1 | ||||||
VDB | 2 | 2 | [a] | ||||||
SDAP | 3 | 2 | [a] | ||||||
CDU | 2 | 2 | [a] | ||||||
TBN | 1 | ||||||||
Totaal | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 19 | |
Opkomst (%) | 92,1 | 92,5 | 89,5 | 89,5 | 94,1 | 93,3 | 92,6 | 92,3 |
1970-heden
Partij | 1970 | 1974 | 1978 | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
CDA (voor 1978: ARP-CHU) | 11 | 11 | 12 | 9 | 8 | 9 | 6 | 8 | 7 | 6 | 6 | 5 | 6 | 6 | |
FNP | 1 | 2 | 3 | 4 | 3 | 5 | 4 | 5 | 6 | 4 | 4 | ||||
CU (voor 2006: CU-SGP[b]) | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | |||||||||
GBA | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3[c] | |||||||
PvdA | 6 | 6 | 7 | 7 | 8 | 6 | 5 | 4 | 3 | 6 | 3 | 3 | 2 | 2 | |
PVV | 1 | 1 | |||||||||||||
FVD | 1[d] | ||||||||||||||
GL | 1 | 1 | |||||||||||||
VVD | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||
RPF-SGP | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | [b] | |||||||||
GPV | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | [b] | ||||||
Totaal | 19 | 19 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | |
Opkomst (%) | 72,3 | 74,0 | 82,3 | 77,7 | 84,8 | 73,8 | 70,2 | 65,8 | 67,2 | 63,1 | 54,1 | 55,9 | 56,7 | 52,8 |
Openbaar vervoer
Trein
De gemeente heeft één treinstation: station Buitenpost. Hier stoppen de snel- en stoptreinen van Arriva in de richting van Leeuwarden en Groningen.
Bus
In de gemeente rijden verschillende buslijnen van vervoerders Arriva en Qbuzz:
- streekbus 12: Buitenpost - Augustinusga - Surhuizum - Surhuisterveen - Boelenslaan - Houtigehage - Drachten
- streekbus 13: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Leeuwarden
- streekbussen 39, 133 en 139: Surhuisterveen - Grootegast - Groningen
- streekbus 62: Buitenpost - Kollum - Zwaagwesteinde - Veenwouden (- Leeuwarden)
- streekbus 63: Buitenpost - Kollum - Dokkum
- buurtbus 101: Kootstertille - Twijzel - Buitenpost - Grootegast
- lijntaxi 513: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Veenwouden
- lijntaxi 561: Damwoude - Wouterswoude - Driesum - Veenklooster - Buitenpost
Aangrenzende gemeenten
Aangrenzende gemeenten | ||||
---|---|---|---|---|
Dantumadeel Dantumadeel | Noardeast-Fryslân Noardeast-Fryslân | |||
Tietjerksteradeel Tietjerksteradeel | Westerkwartier Westerkwartier (Gr) | |||
Smallingerland Smallingerland |
- Noten
- Referenties
- ↑ CSB StatLine - Opendata databank van het CBS
- ↑ Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ www.dekrantvantoen.nl. Gearchiveerd op 26 november 2021.
- ↑ Breuk in Gemeentebelangen Achtkarspelen: raadslid Edwin de Vries gaat alleen verder, Friesch Dagblad, 6 juni 2023. Geraadpleegd op 1 mei 2024.
- ↑ Albert van Dijk neemt ook in raad Achtkarspelen afstand van Forum voor Democratie, Omrop Fryslân, 20 juni 2024. Geraadpleegd op 24 juni 2024.